Ewangelia Mateusza, 13

1. Owego dnia Jezus wyszedł z domu i usiadł nad jeziorem.

1. in illo die exiens Jesus de domo sedebat secus mare

2. Wnet zebrały się koło Niego tłumy tak wielkie, że wszedł do łodzi i usiadł, a cały lud stał na brzegu.

2. et congregatæ sunt ad eum turbæ multæ ita ut in naviculam ascendens sederet et omnis turba stabat in litore

3. I mówił im wiele w przypowieściach tymi słowami: Oto siewca wyszedł siać.

3. et locutus est eis multa in parabolis dicens ecce exiit qui seminat seminare

4. A gdy siał niektóre [ziarna] padły na drogę, nadleciały ptaki i wydziobały je.

4. et dum seminat quædam ceciderunt secus viam et venerunt volucres et comederunt ea

5. Inne padły na miejsca skaliste, gdzie niewiele miały ziemi; i wnet powschodziły, bo gleba nie była głęboka.

5. alia autem ceciderunt in petrosa ubi non habebat terram multam et continuo exorta sunt quia non habebant altitudinem terræ

6. Lecz gdy słońce wzeszło, przypaliły się i uschły, bo nie miały korzenia.

6. sole autem orto æstuaverunt et quia non habebant radicem aruerunt

7. Inne znowu padły między ciernie, a ciernie wybujały i zagłuszyły je.

7. alia autem ceciderunt in spinas et creverunt spinæ et suffocaverunt ea

8. Inne w końcu padły na ziemię żyzną i plon wydały, jedno stokrotny, drugie sześćdziesięciokrotny, a inne trzydziestokrotny.

8. alia vero ceciderunt in terram bonam et dabant fructum aliud centesimum aliud sexagesimum aliud tricesimum

9. Kto ma uszy, niechaj słucha!

9. qui habet aures audiendi audiat

10. Przystąpili do Niego uczniowie i zapytali: Dlaczego w przypowieściach mówisz do nich?

10. et accedentes discipuli dixerunt ei quare in parabolis loqueris eis

11. On im odpowiedział: Wam dano poznać tajemnice królestwa niebieskiego, im zaś nie dano.

11. qui respondens ait illis quia vobis datum est nosse mysteria regni cælorum illis autem non est datum

12. Bo kto ma, temu będzie dodane, i nadmiar mieć będzie; kto zaś nie ma, temu zabiorą również to, co ma.

12. qui enim habet dabitur ei et abundabit qui autem non habet et quod habet auferetur ab eo

13. Dlatego mówię do nich w przypowieściach, że otwartymi oczami nie widzą i otwartymi uszami nie słyszą ani nie rozumieją.

13. ideo in parabolis loquor eis quia videntes non vident et audientes non audiunt neque intellegunt

14. Tak spełnia się na nich przepowiednia Izajasza: Słuchać będziecie, a nie zrozumiecie, patrzeć będziecie, a nie zobaczycie.

14. et adimpletur eis prophetia Esajæ dicens auditu audietis et non intellegetis et videntes videbitis et non videbitis

15. Bo stwardniało serce tego ludu, ich uszy stępiały i oczy swe zamknęli, żeby oczami nie widzieli ani uszami nie słyszeli, ani swym sercem nie rozumieli: i nie nawrócili się, abym ich uzdrowił.

15. incrassatum est enim cor populi hujus et auribus graviter audierunt et oculos suos cluserunt nequando oculis videant et auribus audiant et corde intellegant et convertantur et sanem eos

16. Lecz szczęśliwe oczy wasze, że widzą, i uszy wasze, że słyszą.

16. vestri autem beati oculi quia vident et aures vestræ quia audiunt

17. Bo zaprawdę, powiadam wam: Wielu proroków i sprawiedliwych pragnęło ujrzeć to, na co wy patrzycie, a nie ujrzeli; i usłyszeć to, co wy słyszycie, a nie usłyszeli.

17. amen quippe dico vobis quia multi prophetæ et justi cupierunt videre quæ videtis et non viderunt et audire quæ auditis et non audierunt

18. Wy zatem posłuchajcie przypowieści o siewcy!

18. vos ergo audite parabolam seminantis

19. Do każdego, kto słucha słowa o królestwie, a nie rozumie go, przychodzi Zły i porywa to, co zasiane jest w jego sercu. Takiego człowieka oznacza ziarno posiane na drodze.

19. omnis qui audit verbum regni et non intellegit venit malus et rapit quod seminatum est in corde ejus hic est qui secus viam seminatus est

20. Posiane na miejsce skaliste oznacza tego, kto słucha słowa i natychmiast z radością je przyjmuje;

20. qui autem supra petrosa seminatus est hic est qui verbum audit et continuo cum gaudio accipit illud

21. ale nie ma w sobie korzenia, lecz jest niestały. Gdy przyjdzie ucisk lub prześladowanie z powodu słowa, zaraz się załamuje.

21. non habet autem in se radicem sed est temporalis facta autem tribulatione et persecutione propter verbum continuo scandalizatur

22. Posiane między ciernie oznacza tego, kto słucha słowa, lecz troski doczesne i ułuda bogactwa zagłuszają słowo, tak że zostaje bezowocne.

22. qui autem est seminatus in spinis hic est qui verbum audit et sollicitudo sæculi istius et fallacia divitiarum suffocat verbum et sine fructu efficitur

23. Posiane w końcu na ziemię żyzną oznacza tego, kto słucha słowa i rozumie je. On też wydaje plon: jeden stokrotny, drugi sześćdziesięciokrotny, inny trzydziestokrotny.

23. qui vero in terra bona seminatus est hic est qui audit verbum et intellegit et fructum adfert et facit aliud quidem centum aliud autem sexaginta porro aliud triginta

24. Inną przypowieść im przedłożył: Królestwo niebieskie podobne jest do człowieka, który posiał dobre nasienie na swej roli.

24. aliam parabolam proposuit illis dicens simile factum est regnum cælorum homini qui seminavit bonum semen in agro suo

25. Lecz gdy ludzie spali, przyszedł jego nieprzyjaciel, nasiał chwastu między pszenicę i odszedł.

25. cum autem dormirent homines venit inimicus ejus et superseminavit zizania in medio tritici et abiit

26. A gdy zboże wyrosło i wypuściło kłosy, wtedy pojawił się i chwast.

26. cum autem crevisset herba et fructum fecisset tunc apparuerunt et zizania

27. Słudzy gospodarza przyszli i zapytali go: Panie, czy nie posiałeś dobrego nasienia na swej roli? Skąd więc wziął się na niej chwast?

27. accedentes autem servi patris familias dixerunt ei domine nonne bonum semen seminasti in agro tuo unde ergo habet zizania

28. Odpowiedział im: Nieprzyjazny człowiek to sprawił. Rzekli mu słudzy: Chcesz więc, żebyśmy poszli i zebrali go?

28. et ait illis inimicus homo hoc fecit servi autem dixerunt ei vis imus et colligimus ea

29. A on im odrzekł: Nie, byście zbierając chwast nie wyrwali razem z nim i pszenicy.

29. et ait non ne forte colligentes zizania eradicetis simul cum eis et triticum

30. Pozwólcie obojgu róść aż do żniwa; a w czasie żniwa powiem żeńcom: Zbierzcie najpierw chwast i powiążcie go w snopki na spalenie; pszenicę zaś zwieźcie do mego spichlerza.

30. sinite utraque crescere usque ad messem et in tempore messis dicam messoribus colligite primum zizania et alligate ea fasciculos ad conburendum triticum autem congregate in horreum meum

31. Inną przypowieść im przedłożył: Królestwo niebieskie podobne jest do ziarnka gorczycy, które ktoś wziął i posiał na swej roli.

31. aliam parabolam proposuit eis dicens simile est regnum cælorum grano sinapis quod accipiens homo seminavit in agro suo

32. Jest ono najmniejsze ze wszystkich nasion, lecz gdy wyrośnie, jest większe od innych jarzyn i staje się drzewem, tak że ptaki przylatują z powietrza i gnieżdżą się na jego gałęziach.

32. quod minimum quidem est omnibus seminibus cum autem creverit majus est omnibus holeribus et fit arbor ita ut volucres cæli veniant et habitent in ramis ejus

33. Powiedział im inną przypowieść: Królestwo niebieskie podobne jest do zaczynu, który pewna kobieta wzięła i włożyła w trzy miary mąki, aż się wszystko zakwasiło.

33. aliam parabolam locutus est eis simile est regnum cælorum fermento quod acceptum mulier abscondit in farinæ satis tribus donec fermentatum est totum

34. To wszystko mówił Jezus tłumom w przypowieściach, a bez przypowieści nic im nie mówił.

34. hæc omnia locutus est Jesus in parabolis ad turbas et sine parabolis non loquebatur eis

35. Tak miało się spełnić słowo Proroka: Otworzę usta w przypowieściach, wypowiem rzeczy ukryte od założenia świata.

35. ut impleretur quod dictum erat per prophetam dicentem aperiam in parabolis os meum eructabo abscondita a constitutione mundi

36. Wtedy odprawił tłumy i wrócił do domu. Tam przystąpili do Niego uczniowie i prosili Go: Wyjaśnij nam przypowieść o chwaście!

36. tunc dimissis turbis venit in domum et accesserunt ad eum discipuli ejus dicentes dissere nobis parabolam zizaniorum agri

37. On odpowiedział: Tym, który sieje dobre nasienie, jest Syn Człowieczy.

37. qui respondens ait qui seminat bonum semen est Filius hominis

38. Rolą jest świat, dobrym nasieniem są synowie królestwa, chwastem zaś synowie Złego.

38. ager autem est mundus bonum vero semen hii sunt filii regni zizania autem filii sunt nequam

39. Nieprzyjacielem, który posiał chwast, jest diabeł; żniwem jest koniec świata, a żeńcami są aniołowie.

39. inimicus autem qui seminavit ea est diabolus messis vero consummatio sæculi est messores autem angeli sunt

40. Jak więc zbiera się chwast i spala ogniem, tak będzie przy końcu świata.

40. sicut ergo colliguntur zizania et igni conburuntur sic erit in consummatione sæculi

41. Syn Człowieczy pośle aniołów swoich: ci zbiorą z Jego królestwa wszystkie zgorszenia i tych, którzy dopuszczają się nieprawości,

41. mittet Filius hominis angelos suos et colligent de regno ejus omnia scandala et eos qui faciunt iniquitatem

42. i wrzucą ich w piec rozpalony; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów.

42. et mittent eos in caminum ignis ibi erit fletus et stridor dentium

43. Wtedy sprawiedliwi jaśnieć będą jak słońce w królestwie Ojca swego. Kto ma uszy, niechaj słucha!

43. tunc justi fulgebunt sicut sol in regno Patris eorum qui habet aures audiat

44. Królestwo niebieskie podobne jest do skarbu ukrytego w roli. Znalazł go pewien człowiek i ukrył ponownie. Z radości poszedł, sprzedał wszystko, co miał, i kupił tę rolę.

44. simile est regnum cælorum thesauro abscondito in agro quem qui invenit homo abscondit et præ gaudio illius vadit et vendit universa quæ habet et emit agrum illum

45. Dalej, podobne jest królestwo niebieskie do kupca, poszukującego pięknych pereł.

45. iterum simile est regnum cælorum homini negotiatori quærenti bonas margaritas

46. Gdy znalazł jedną drogocenną perłę, poszedł, sprzedał wszystko, co miał, i kupił ją.

46. inventa autem una pretiosa margarita abiit et vendidit omnia quæ habuit et emit eam

47. Dalej, podobne jest królestwo niebieskie do sieci, zarzuconej w morze i zagarniającej ryby wszelkiego rodzaju.

47. iterum simile est regnum cælorum sagenæ missæ in mare et ex omni genere congreganti

48. Gdy się napełniła, wyciągnęli ją na brzeg i usiadłszy, dobre zebrali w naczynia, a złe odrzucili.

48. quam cum impleta esset educentes et secus litus sedentes elegerunt bonos in vasa malos autem foras miserunt

49. Tak będzie przy końcu świata: wyjdą aniołowie, wyłączą złych spośród sprawiedliwych

49. sic erit in consummatione sæculi exibunt angeli et separabunt malos de medio justorum

50. i wrzucą w piec rozpalony; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów.

50. et mittent eos in caminum ignis ibi erit fletus et stridor dentium

51. Zrozumieliście to wszystko? Odpowiedzieli Mu: Tak jest.

51. intellexistis hæc omnia dicunt ei etiam

52. A On rzekł do nich: Dlatego każdy uczony w Piśmie, który stał się uczniem królestwa niebieskiego, podobny jest do ojca rodziny, który ze swego skarbca wydobywa rzeczy nowe i stare.

52. ait illis ideo omnis scriba doctus in regno cælorum similis est homini patri familias qui profert de thesauro suo nova et vetera

53. Gdy Jezus dokończył tych przypowieści, oddalił się stamtąd.

53. et factum est cum consummasset Jesus parabolas istas transiit inde

54. Przyszedłszy do swego miasta rodzinnego, nauczał ich w synagodze, tak że byli zdumieni i pytali: Skąd u Niego ta mądrość i cuda?

54. et veniens in patriam suam docebat eos in synagogis eorum ita ut mirarentur et dicerent unde huic sapientia hæc et virtutes

55. Czyż nie jest On synem cieśli? Czy Jego Matce nie jest na imię Mariam, a Jego braciom Jakub, Józef, Szymon i Juda?

55. nonne hic est fabri filius nonne mater ejus dicitur Maria et fratres ejus Jacobus et Joseph et Simon et Judas

56. Także Jego siostry czy nie żyją wszystkie u nas? Skądże więc ma to wszystko?

56. et sorores ejus nonne omnes apud nos sunt unde ergo huic omnia ista

57. I powątpiewali o Nim. A Jezus rzekł do nich: Tylko w swojej ojczyźnie i w swoim domu może być prorok lekceważony.

57. et scandalizabantur in eo Jesus autem dixit eis non est propheta sine honore nisi in patria sua et in domo sua

58. I niewiele zdziałał tam cudów, z powodu ich niedowiarstwa.

58. et non fecit ibi virtutes multas propter incredulitatem illorum